-
تاریکی دل
یکشنبه 13 فروردین 1402 07:04
آدمی با دلی نرم و لطیف به دنیا میآید، اما اعمال و رفتار بد او باعث قساوت و تیرگی دلش میشود. انجام هر گناه یک قدم او را به طرف قساوت قلبی می برد. وقتی انسان قسی القلب شد، دیگر امور لطیف و نورانی در او اثر نخواهد گذاشت؛ بسیاری از امور که باعث توجه و رشد دیگران می شود، در او بی تأثیر خواهد بود: «إِذَا تُتْلَى...
-
نور خدا
شنبه 12 فروردین 1402 11:30
مشهورترین آیه ای که در قرآن کریم بحث نور را طرح کرده است آیه 35 سوره النور است که در آن، واژه نور پنج بار به کار رفته است و تفسیرهای مختلفی از آن آیه ارائه شده است. در این آیه بر خداوند، نور اطلاق شده است؛ یعنی الله نور السموات و الارض در معنای آیه گفته اند که خداوند به نفس خود ظاهر است و آنچه در آسمان ها و زمین...
-
روزگار یا خدا
شنبه 12 فروردین 1402 11:13
در مورد زمان پیدایش مکتب دهریون اطلاع دقیقی نیست ولی گفته میشود این مکتب شکل منحرف شدهای از دین زرتشتی1 بوده و با انقراض هخامنشیان2 شکل گرفتهاست. شهرستانی3 در شرح مجوسها از دهریون سخن گفته است: «مجوسیهها میگویند نور ازلی است و ظلمت حادث است. آنها زروان را به عنوان مبدأ آفرینش میدانند.»4 کلمۀ زروان به معنای...
-
غیرت
جمعه 11 فروردین 1402 23:04
رشک، حسد، حمیت، محافظت عصمت و آبرو: به یک نفس که برآمیخت یار با اغیار بسی نماند که غیرت وجود من بکشد سعدی غیرت حق بود با حق چاره نیست کو دلی کز حکم حق صد پاره نیست غیرت آن باشد که آن غیر همه است آنکه افزون از بیان و دمدمه است مولوی غیرت دو نوع است: الف ـ غیرت مذموم: عبارت است از کراهتِ مشارکتِ غیر در آنچه که نفس از آن...
-
شریعت
جمعه 11 فروردین 1402 22:51
جوی بزرگ، راه، کیش، آیین، قانونی که پیغمبران از جانب خداوند بر مردم آورده اند: از سخن دین به بوستان شریعت برگ و بر علم را بدیع نهالیم ناصرخسرو در مذهب عشاق چنان است شریعت کآن را که بکشتند دیت باز نخواهند خاقانی شریعت عبارت است از آنچه که خداوند به عنوان امور دینی برای بندگان تشریع نموده است؛ مانند: نماز، روزه، حج،...
-
تواتر
جمعه 11 فروردین 1402 12:18
خبر متواتر به خبری گفته می شود که به دفعات بسیاری نقل گردد به طوری که نسبت به صحت و سقم این خبر اطمینان حاصل شود. به بیان دیگر، خبر متواتر نقل جماعت کثیری است که اتفاق آنها به دروغ، محال است. خبر متواتر به سه نوع لفظی، معنوی و اجمالی تقسیم می شود: خبر متواتر لفظی، خبری است که محور مشترک در تمام خبرها، لفظ معینی است...
-
هدایت
پنجشنبه 10 فروردین 1402 09:59
رهبری، راهنمایی، ارشاد، رهنمونی، نمایش راه راست: در این شب سیاهم گم گشت راه مقصود از گوشهای برون آی ای کوکب هدایت حافظ ای عقل مرا کفایت از تو جستن ز من و هدایت از تو نظامی هدایت از ریشه «هدأ» به معنای سکون، آرامش و توقف از حرکت می باشد و در اصطلاح به نشان دادن هدف و راهنمایی افراد و پایداری و استوار ماندن در مسیر...
-
طوس
پنجشنبه 10 فروردین 1402 09:48
شهری تاریخی در استان خراسان رضوی در ۳۵ کیلومتری شمال غربی مشهد قرار دارد. طوس یکی از شانزده سرزمین مهم و مقدسی بوده که در کتاب اوستا از آن به نام «اُوروِ» یاد شدهاست. طوس به مجموعهای از چندین آبادی و روستا از جمله نوقان و سناباد اطلاق میشود که امروزه در داخل شهر مشهد واقع شدهاند. مضجع شریف امام رضا(ع) در آن قرار...
-
شفاعت
یکشنبه 6 فروردین 1402 11:48
خواهشگری، پایمردی، خواستاری، درخواست بخشش: پشتم قوی به فضل خدای است و طاعتش تا در رسم مگر به رسول و شفاعتش ناصرخسرو فردا هم از شفاعت او کار آن سرای در حضرت کریم تعالی برآورم خاقانی شفاعت از ماده «شفع» به معنای جفت شدن با چیزی است و در اصطلاح به حائل شدن برای رفع ضرر از کسی و یا رساندن منفعتی به او گفته می شود. به...
-
سالک
یکشنبه 6 فروردین 1402 11:41
مسافر، رونده، ریاضت کشنده: عجب داری از سالکان طریق که باشند در بحر معنی غریق سعدی در بیان عارفان و اهل تصوف به طالب تقرب حق تعالی که عقل معاش هم داشته باشد، سالک گفته می شود «سالک در راه خدا سیر کند تا به مقصود رسد. هر گاه کسی را حق سبحانه جذبه خویش روزی کند. او دل به حضرت خدای آرد و همه را به یک بارگی گذارد و به...
-
رحمت الهی
یکشنبه 6 فروردین 1402 11:32
از دیدگاه اسلام، رحمت الهی یعنی افاضه تام خیر بر عموم مخلوقات اعم از شایسته ها و ناشایسته ها؛ که بر دو گونه است: الف ـ رحمت رحمانیه؛ رحمتی بیکران و فراگیر برای همه هستی. صفت «رحمان» اشاره به رحمت عام خداوند دارد که شامل مؤمن و کافر، نیکوکار و گناهکار میشود. ب ـ رحمت رحیمیه؛ رحمتی مخصوص پرهیزگاران و نیک سیرتان....
-
انس
شنبه 5 فروردین 1402 13:00
آرام یافتن به چیزی، خو گرفتن، همدمی، دوستی، مودت: شاهد عقل و انس روح او بود دیده را از جهان فتوح او بود خاقانی حضور خلوت انس است و دوستان جمعند وان یکاد بخوانید و در فراز کنید حافظ مقام اُنس، جایگاه ویژه ای است که رسیدن به آن مستلزم تلاش، مجاهدت و اخلاص است. هر کس خواهان اُنس با دیگری باشد، باید چنان رفتاری داشته...
-
یأس
شنبه 5 فروردین 1402 12:47
نومیدی، قنوط، حرمان: یاسمین خندان و خوش زان است کز من غافل است یأس من گر دیده بودی یاسمین بگریستی خاقانی «یأس» در اصل به معنای انقطاع انتظار و توقع از رسیدن چیزی و قطع امید از کاری است: «وَ لإنْ أَذَقْنَا الإِنْسَانَ مِنَّا رَحْمَةً ثُمَّ نَزَعْنَاهَا مِنْهُ إِنَّهُ لَیَئُوسٌ کَفُورٌ؛ و اگر از جانب خود رحمتى به انسان...
-
گمراه
جمعه 4 فروردین 1402 11:15
واژه گمراهی و ضلالت، وقتی به کار برده میشود که شخصی به راهنمایی افراد راهنما گوش نمی دهد و یا بعد از پذیرش حق دوباره از راه راست منحرف می شود. این گمراهی ممکن است در محورهای مختلف و با انگیزهها و عوامل گوناگون پیش آید. عواملی چون خروج از فطرت انسانی، فاصله گرفتن از قرآن و عترت، وسوسههای شیطان، افراط و تفریط،...
-
عرفان
جمعه 4 فروردین 1402 11:01
شناختن، دانستن، معرفت، درایت، معرفت حق تعالی: هر مومن که ز اهل عرفان باشد خورشید سپهر فضل و احسان باشد خاقانی مفصل صورت جسم است و مجمل صورت ذاتت بهم این هر دو نفس آمد سزای حکمت و عرفان ناصرخسرو عرفان، علمی از علوم الهی است که موضوع آن شناخت حق و اسماء و صفات او می باشد. این شناخت و معرفت از دو طریق حاصل می شود: ـ...
-
نور
پنجشنبه 3 فروردین 1402 12:52
روشنائی، فروغ، تابندگی، جلوه: نور خورشید در جهان فاش است آفت از ضعف چشم خفاش است سنائی پرتو نور از سرادقات جمالش ازعظمت ماورای فکرت دانا سعدی برای نور تعریف های مختلفی گفته شده است که هر کدام بر نوعی از آن دلالت می کند. تعریف جامعی که می تواند انواع نور را شامل شود این است: «نور چیزی است که به ذات خود ظاهر باشد و...
-
آب حیات
پنجشنبه 3 فروردین 1402 12:22
آب زندگانی، آب بقا، آب خضر: «آب حیات» چشمه ای ازلی و منشأ حیات عالم هستی است که در عرش قرار دارد: «وَ هُوَ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الأَرْضَ فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ وَ کَانَ عَرْشُهُ عَلَى الْمَاءِ لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلا وَ لإنْ قُلْتَ إِنَّکُمْ مَبْعُوثُونَ مِنْ بَعْدِ الْمَوْتِ لَیَقُولَنَّ...
-
جادو
دوشنبه 29 اسفند 1401 10:13
جادو: به ترفندهایی گفته میشود که برخی افراد با عمل به آن، قوانین طبیعت را دور زده و کارهایی خارقالعاده انجام می دهند. در قدیم از واژه افسون استفاده می شد که امروزه بیشتر به معنای طلسم یا وردهایی است که برای طلسم خوانده میشود. واژه سِحْر در زبان عربی هممعنی با جادو است اعراب جادوگر را ساحر مینامند. از نظر دین...
-
روح
دوشنبه 29 اسفند 1401 10:03
جان، نفس، روان: دانی که جز اینجای هست جایش روحی که مجرد شده است از اندام ناصرخسرو چاک خواهم زدن این دلق ریایی چه کنم روح را صحبت ناجنس عذابی است الیم حافظ با توجه به بضاعت اندک علمی، شناخت روح برای انسان ممکن نیست: «وَ یَسْأَلُونَکَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی وَ مَاأُوتِیتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلا...
-
جان
یکشنبه 28 اسفند 1401 11:22
نفس، روان، روح: جان که او جوهرست و در تن ماست کس نداند که جای او به کجاست نظامی می پنداری که جان توانی دیدن اسرار همه جهان توانی دیدن عطار اگر چه جان و روان در ظاهر به یک معناست ولی تفاوت هایی باهم دارند؛ اول اینکه روان مختص نفس انسان است ولی جان به نفوس حیوانات هم گفته مى شود: میازار موری که دانه کش است که جان دارد...
-
عطا
یکشنبه 28 اسفند 1401 11:04
دهش، انعام، بذل: کریمانه بخشی و منت نخواهی عطای کریمان بود غیرممنون سوزنی هم عجم هم روم و هم ترک و عرب مانده از جود و عطایش در عجب مولوی گر ما مقصریم تو دریای رحمتی جرمی که می رود به امید عطای توست سعدی یکی از نام های خداوند «معطی» است و همه نعمت های داده شده به موجودات از عطایای الهی می باشد. البته این عطایا بی...
-
دلارام
شنبه 27 اسفند 1401 11:25
مایه آرام دل، آرام بخش دل، تسکین دهنده خاطر، دلبر، محبوب، معشوق: این هوای خوش و این دشت دلارام نگر و این بهاری که بیاراست زمین را یکسر فرخی دلارامی که داری دل در او بند دگر چشم از همه عالم فرو بند سعدی بدیهی است، هرکس و هرچیزی می تواند باعث آرامش دل باشد؛ از تماشای طبیعت زیبا گرفته تا صحبت و همنشینی با دوست و معشوق...
-
اشاره
یکشنبه 21 اسفند 1401 23:16
ایماء، تلویح، امر، چیزی را با دست نشان دادن، با اشاره دست و چشم و ابرو مطلبی را القاء کردن: اشارت کرد کان مغ را بخوانید و زین در قصه ای با او برانید نظامی مرا آن گوشه چشم دلاویز به کشتن می کند گویی اشارت سعدی تو مو بینی و مجنون پیچش مو تو ابرو، او اشارتهای ابرو وحشی بافقی دانستن اشارت، مانند دانستن زبان رمز است....
-
امانتداری حضرت علی (ع)
یکشنبه 21 اسفند 1401 23:01
یکی از خصایل اخلاقی که ارزش و اهمیت فوق العاده ای دارد امانت داری1 است. این خصلت معنوی، در روح و روان انسان های پاک سیرت وجود دارد و در گفتار و اعمال آنها دیده می شود. پیامبر اسلام(ص) سالها پیش از بعثت، امین خوانده میشدند. امین به شخص مورد اعتمادی گفته می شود که دیگران از خیانت نکردن او ایمن باشند. یکی از...
-
آفاق
جمعه 19 اسفند 1401 11:58
کران ها، کرانه های آسمان، اطراف، نواحی، عالم، روزگار، جهان هستی، وجود: بی ادب تنها نه خود را داشت بد بلکه آتش در همه آفاق زد مولوی چون مرد برافتاد ز جای و مقام خویش دیگر چه غم خورد همه آفاق جای اوست سعدی سلامت همه آفاق در سلامت توست به هیچ عارضه شخص تو دردمند مباد حافظ آفاق و انفس با هم سیر تفکر انسان را تشکیل می...
-
سجده
جمعه 19 اسفند 1401 11:46
سر بر زمین نهادن: ماه اگر سجده نیارد پیش روی آن مهم رو سیاه هر دو عالم دان تو روی ماه را مولوی برای سجده درین آستان، تمام سریم پی گذشتن ازین رهگذر، همه پاییم پروین اعتصامی در فقه شیعه، نیت، قیام متصل به رکوع، تکبیرة الاحرام، رکوع و دو سجده ارکان نماز میباشد؛ که کم یا زیاد شدن آنها حتی به صورت سهوی باعث بطلان نماز...
-
خاک
پنجشنبه 18 اسفند 1401 22:44
خاک: یکی از عناصر اربعه است، زمین، کره ارض، مزار، قبر، کنایه از فروتنی و افتادگی: پیوسته دلم دم رضای تو زند جان در تن من نفس برای تو زند گر بر سر خاک من گیاهی روید از هر برگی بوی وفای تو زند خواجه عبداﷲ انصاری بعد صد سال اگر بر سر خاکم گذری سر بر آرد ز گِلم رقص کنان عظم رمیم حافظ بر خاک ره نشستن سعدی عجب مدار مردان چه...
-
پگاه
پنجشنبه 18 اسفند 1401 22:12
صبح زود، بامداد، سپیده دم، زمان قبل از طلوع آفتاب: چنان بد که یک روز مزدک پگاه ز خانه بیامد به نزدیک شاه فردوسی از عمر وی از غایت دیری و درازی تا شام قیامت نشود روز پگاه است سوزنی یکی با طمع پیش خوارزم شاه شنیدم که شد بامدادی پگاه سعدی در فرهنگ قرآنی از «پگاه» به «فَجْر» تعبیر شده است. فجر در اصل به معنى شکافتن وسیع...
-
دعا
یکشنبه 14 اسفند 1401 22:45
نقش طلب و دعا به عنوان یک پناهگاه روحى برای بشر غیر قابل انکار است، روانشناسان دعا را بهترین روش درمان براى معالجه بیماران ناامید می دانند. انسان بدون تکیه گاه، چون علفى بى ریشه، خود را در دنیا تنها مى یابد. در مقابل انسان مومن خود را در حضور کسى مى بیند که به مصالح وى عالم است و آن طور که باید، اقدام مى کند....
-
توحید افعالی
شنبه 13 اسفند 1401 07:37
براساس توحید افعالی، هیچ فعلی خارج از اراده حکیمانه خداوند نیست و این اراده الهی در زندگی انسان در هر کاری ـ حتی در انجام کارهای کوچک ـ فعال و حاضر است؛ این از الطاف الهی است که انسان به اراده خود مسیر زندگیش را تعیین می کند. علاوه بر این خداوند هیچ وقت انسان را به حال خود رها نکرده و همواره شرایطی را برای انتخاب...
