هدایت

رهبری، راهنمایی، ارشاد، رهنمونی، نمایش راه راست:

در این شب سیاهم گم گشت راه مقصود               از گوشه‌ای برون آی ای کوکب هدایت

حافظ

ای عقل مرا کفایت از تو                     جستن ز من و هدایت از تو

نظامی

هدایت از ریشه «هدأ» به معنای سکون، آرامش و توقف از حرکت می ­باشد و در اصطلاح به نشان دادن هدف و راهنمایی افراد و پایداری و استوار ماندن در مسیر گفته می­ شود.(ر.ک: تفسیر المیزان‌، ج‌۱، ص۵۶)

هدایت موجودات به دو صورت اتفاق می ­افتد :

هدایت تکوینی: این نوع هدایت در متن خلقت و در فطرت مخلوقات وجود دارد: «قالَ رَبُّنَا الَّذی أَعْطی‏ کُلَّ شَیْ‏ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدی؛ [حضرت موسی(ع)] گفت: پروردگار ما همان کسی است که به هر موجودی، آنچه را لازمه آفرینش او بوده داده، سپس هدایت کرده است.»(طه، آیه۵۰) از نشانه­ های هدایت تکوینی می ­توان به عقل، غریزه، شعور و عاطفه اشاره نمود. هدایت تکوینی جبری است و شامل همه موجودات می‌شود.

هدایت تشریعی: این نوع هدایت مختص انسان‌هاست. خداوند به وسیله فرستادن انبیا، انسان ­ها را مورد هدایت قرار داده است: «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَ أَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَ الْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَ أَنْزَلْنَا الْحَدِیدَ فِیهِ بَأْسٌ شَدِیدٌ وَ مَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَ لِیَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ یَنْصُرُهُ وَ رُسُلَهُ بِالْغَیْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِیٌّ عَزِیزٌ؛ به راستى[ما] پیامبران خود را با دلایل آشکار فرستادیم و با آنها کتاب و ترازو را فرود آوردیم تا مردم به انصاف برخیزند و آهن را که در آن براى مردم خطرى سخت و سودهایى است پدید آوردیم تا خدا معلوم بدارد چه کسى در نهان، او و پیامبرانش را یارى مى ­کند. آرى خدا نیرومند شکست ناپذیر است.»(حدید، آیه۲۵) و همچنین آیه: «وَ مَاأَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلا بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِیُبَیِّنَ لَهُمْ فَیُضِلُّ اللَّهُ مَنْ یَشَاءُ وَ یَهْدِی مَنْ یَشَاءُ وَ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ؛ و ما هیچ پیامبرى را جز به زبان قومش نفرستادیم تا[حقایق را] براى آنان بیان کند، پس خدا هر کس را بخواهد، گمراه مى‏ کند و هر کس را بخواهد، هدایت مى‏ کند و او ارجمند و حکیم است.»(ابراهیم، آیه۴)